Afgelopen week werd bekend dat het Amerikaanse stelsel van centrale banken, de
Federal Reserve genaamd (ofwel: de Fed), de komende kwartalen voor een extra
bedrag van 600 miljard dollar aan obligaties gaat opkopen. Aandelenbeurzen
reageerden euforisch, en bereikten de hoogste niveaus in jaren.
Wat houdt dit concreet in en met welke gevolgen moeten we rekening houden?
Lage rente, hoge werkloosheid
Waar de Europese Centrale Bank eigenlijk simpelweg als taak heeft de inflatie
niet boven (of veel onder) de 2 procent te laten uitkomen, kent de
Amerikaanse Fed een wat bredere taakstelling. Zij heeft naast een
inflatiedoelstelling ook een doelstelling voor economische groei. En
indirect dus ook voor de werkgelegenheid, deze hangt immers weer samen met
de economische groei.
Gebruikelijk voor centrale bankiers is dat zij de korte (interbancaire) rente
aanpassen, om daarmee hun doelen na te streven. Sinds eind 2008 zette de Fed
dit rentewapen reeds 10 keer in en verlaagde zij de rente van 5,25 procent
naar 0 tot 0,25 procent. Sindsdien bevindt de korte rente zich op dergelijke
extreem lage niveaus, en aangezien het verder verlagen van de korte rente nu
niet meer kan is dit wapen inmiddels eigenlijk uitgewerkt.
De werkloosheid in de Verenigde Staten bevindt zich echter nog altijd op een
niveau van net onder de 10 procent. Om de economie een extra impuls te geven
– en de situatie op de arbeidsmarkt daarmee eveneens te verbeteren – heeft
de Fed een "Plan B" bedacht.
Plan B
Plan B, economen spreken over 'quantitative easing', houdt het opkopen van
obligaties in door de Fed. Dit is niet meer of minder dan het simpelweg
creëren van extra geld.
Door de aangekondigde opkoopprogramma's neemt de vraag naar obligaties toe en
stijgt dus de prijs ervan (de obligatiekoersen). Stijgende obligatiekoersen
zorgen voor dalende rentes: stijgt de prijs van een obligaties immers dan
daalt het rendement. En een dalende rente is nu precies wat de Fed voor ogen
heeft.
Een lagere rente maakt het voor particulieren en bedrijven goedkoper om geld
te lenen om bijvoorbeeld investeringen te kunnen doen. Dat leidt ertoe - zo
is althans het plan - dat de werkgelegenheid eveneens aantrekt.
De vraag is overigens wel of de volledige 600 miljard dollar zal worden
aangewend om, zoals aangekondigd, tot het najaar van 2011 iedere maand voor
75 miljard dollars obligaties te kopen. De Amerikaanse economie is immers
reeds in herstel en heel gangbaar is dat na een recessie de werkgelegenheid
zich pas met enige tijd vertraging herstelt. Recente werkgelegenheidscijfers
zijn in ieder geval bemoedigend.
Zwakke dollar?
Een lagere rente maakt het minder interessant geld in Amerikaanse obligaties
aan te houden. Gedeeltelijk zal het gecreëerde geld dan ook een weg vinden
buiten Amerika zelf, in de zoektocht naar rendement. Als gevolg hiervan mag
een verzwakking van de dollar verwacht worden, wat op zichzelf weer een
extra stimulans oplevert voor de Amerikaanse economie: de export zal
daardoor immers toenemen en de import afnemen. Dat is goed nieuws voor de
Amerikaanse productie, en voor de werkgelegenheid aldus.
Overigens blijft het koffiedik kijken of de dollar daadwerkelijk verder zal
verzwakken. Valutabewegingen laten zich uiterst lastig voorspellen. Sinds
augustus - toen Fed-voorzitter Bernanke voor het eerst stelde te overwegen
extra Amerikaanse staatsobligaties op te kopen - daalde de dollar al zo'n 10
procent ten opzichte van de euro. Heel wel mogelijk dus dat de valutamarkten
reeds op geldcreatie geanticipeerd hebben, en de huidige informatie dus ook
al in de (valuta)koersen verwerkt zit.
Slecht nieuws spaarders, beleggers blij
De nieuwe geldverruiming is slecht nieuws voor spaarders en voor al degenen
die afhankelijk zijn van inkomsten uit vastrentende waarden. Voor hen zal
het steeds moeilijker blijken alternatieven te vinden die een fatsoenlijk
rendement opleveren.
Hoewel nu niet direct actueel, geldt dat met de geldverruiming ook de kans op
inflatie op termijn verder vergroot wordt. Er is nu immers simpelweg meer
geld in omloop, terwijl de hoeveelheid assets die dit geld najaagt
onveranderd is.
De geldcreatie is dan ook positief voor de prijzen van aandelen, grondstoffen
en onroerend goed. Niet geheel verwonderlijk dan ook dat nogal wat
aandelenbeurzen afgelopen week de hoogste koersniveaus in jaren bereikten.
Hendrik Oude Nijhuis heeft zich jarenlang verdiept in de strategieën van 's
werelds beste beleggers en is tevens oprichter van
warrenbuffett.nl over de beleggingsstrategie van Warren Buffett.
Lees ook:
Dit artikel is oorspronkelijk verschenen op z24.nl